Od ponad 20 lat na Lubelszczyźnie prowadzony jest monitoring rzadkich gatunków ptaków drapieżnych i puchacza. Głównym koordynatorem akcji jest Janusz Wójciak, który corocznie wyszukuje nowe i kontroluje znane rewiry. Przy okazji poszukiwań gniazd ptaków drapieżnych odnajdywano również gniazda bociana czarnego. W latach 1996-2000 Janusz Wójciak w ramach hiszpańskiego programu kolorowego znakowania bocianów czarnych ADENEX zaobrączkował na Lubelszczyźnie 166 piskląt bociana czarnego (zielone i pomarańczowe obrączki). Jednak po latach, odkrywanych stanowisk "strefowych" gatunków ptaków drapieżnych (głównie orlika krzykliwego) przybywało na tyle, że coraz trudniej było skontrolować także i te bociana czarnego.

W międzyczasie, począwszy od 1998 roku na południu regionu, w Lasach Janowskich zaczęła działać grupa dwóch zapaleńców, w skład której wchodzili: Tomasz Frączek i Paweł Szewczyk. Mimo rozległego terenu udało się odnieść pierwsze małe "sukcesy"- odnaleziono nowe gniazdo bielika i kilka gniazd orlików i bocianów czarnych. Niejako z namaszczenia Janusza Wójciaka zaczęliśmy wspinać się do gniazd i obrączkować pisklęta. Szybko doszliśmy do wniosku, że skoncentrujemy się na bocianie czarnym, do którego nie wiedzieć czemu, poczuliśmy sympatię. Oprócz Lasów Janowskich kontrolowaliśmy gniazda również w Puszczy Solskiej, Lasach Lipskich (Nadleśnictwo Gościeradów) i w lasach Nadleśnictwa Kraśnik. Po kilku latach do naszej ekipy dołączył Robert Rudolf i to właśnie chyba on podrzucił pomysł, żeby pomóc Januszowi Wójciakowi i spróbować swoich sił na większym terenie. I tak w roku 2005 po raz pierwszy obrączkowaliśmy bociany czarne poza dotychczasowym rejonem, tworząc zespół JAJOS. Nazwę zespołu zaczerpnięto z najlepszych tradycji ludowego nazewnictwa mieszkańców Lasów Janowskich, którzy tak właśnie zwą bociana czarnego. Do zespołu, oprócz wymienionych wyżej, szybko i z zapałem przyłączyli się: Gerard Potakiewicz, Sylwek Aftyka, Arek Żuchnik, Sławek Snopek oraz inni sympatycy tego gatunku.

Trochę szczegółów...

Początkowo stosowaliśmy wyłącznie obrączki metalowe. W latach 1994-2002 część obrączkowanych bocianów czarnych była dodatkowo znakowana pomarańczowymi lub zielonymi, plastikowymi obrączkami na goleń (pierwszą cyfrą kodu było zawsze 1) w ramach projektu Adenex, który wywodził się z Hiszpanii. W 2004 - po namowie kolegów z Wielkopolski - założyliśmy pierwsze plastikowe obrączki, przyłączając się do ogólnopolskiego programu kolorowego obrączkowania bocianów czarnych. Są to duże, białe obrączki, wykonane ze specjalnego, odpornego na zniszczenia plastiku, przystosowane do odczytywania z dużej odległości. Na każdej znajduję się unikalny czarny kod zaczynający się od cyfry 1, w myśl schematu: 1, litera, cyfra, lub: 1, litera, cyfra, cyfra (np. 1P3, 1E75). Obrączki zakładane są na goleń, tak że widoczne są kiedy ptak brodzi w wodzie lub po łące. Obrączki te znacznie zwiększają szansę na uzyskanie wiadomości powrotnej. Stosowanie przez nas do roku 2003 tylko obrączek metalowych przyniosło tylko jedną wiadomością powrotną z Hiszpanii. Począwszy od roku 2004 corocznie dostajemy kilka wiadomości powrotnych z naszych bocianów, głównie z Izraela. Liczymy również na to, że ptaki te wrócą na Lubelszczyznę i tutaj uda się odczytać którąś z obrączek założonych przez nas zespół. Dotychczas ( do roku 2010) zaobrączkowaliśmy 830 piskląt, w tym 353 kolorowymi obrączkami.
Więcej szczegółów o kolorowym znakowaniu bocianów czarnych w Polsce na www.pwg.otop.org.pl/obro2.php

Wiadomości powrotne z bocianów czarnych obrączkowanych na Lubelszczyźnie

Wszystkich mających jakiekolwiek informacje na temat gniazd tego gatunku bardzo prosimy o kontakt:
Janusz Wójciak: lto@wp.pl
Paweł Szewczyk: loxia2@wp.pl, tel. 663502134

Bardzo serdecznie prosimy o baczne zwracanie uwagi na kolorowo znakowane bociany czarne. Każdą informacje o odczytanych obrączkach prosimy przekazać do w/w osób oraz do Zakładu Ornitologii PAN w Gdańsku (ring@stornit.gda.pl).