VII Międzynarodowy Spis Bociana Białego na Lubelszczyźnie

METODYKA

Spis Bociana Białego odbywa się co 10 lat i jest prowadzony na całym obszarze występowania gatunku (Europa i Afryka Północna). Cenzus odbywa się między 1 a 15 lipca i obejmuje wszystkie gniazda bociana białego, także te nie zasiedlone. Koordynatorem VII
Międzynarodowego Spisu Bociana Białego na Lubelszczyźnie w roku 2014 jest Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne oraz Zamojskie Towarzystwo Przyrodnicze.

Do akcji liczenia bociana białego może przystąpić każdy, bez względu na wiek, płeć czy doświadczenie ornitologiczne. Celem spisu jest wykrycie i skontrolowanie wszystkich gniazd bociana białego w granicach regionu ornitologicznego Lubelszczyzna.

Termin 

Kontrolę gniazd bociana należy przeprowadzić między 1 a 15 lipca (najpóźniej do 20 lipca, ten sezon jest dość wczesny i w niektórych gniazdach po 15 lipca ptaki mogą już latać).

Wskazówki

Podstawową jednostką terytorialną, objętą spisem, jest obszar gminy. Przed przystąpieniem do kontroli należy sporządzić wykaz wszystkich miejscowości, tak aby inwentaryzacja objęła obszar całej gminy: miasta (ewentualnie dzielnice), wsie, przysiółki, osady, kolonie a także pojedyncze budynki (jeśli mają odrębną nazwę). Na terenach szczególnie przyjaznych dla gatunku np. doliny rzeczne, należy zwrócić uwagę również na ambony myśliwskie, pojedyncze drzewa czy słupy wolno stojące.

Podczas prac terenowych należy skorzystać z wydrukowanej, dokładnej mapy (pomoc na portalu: geoportal.gov.pl, zdjęcia satelitarne Gogle Earth) lub urządzenia GPS. Granice gminy można sprawdzić korzystając ze strony https://www.google.pl/maps/preview . Po wpisaniu frazy, np. gmina Wilków na mapie pojawi się granica gminy. Gniazdo należy zaznaczyć na mapce znakiem: X – z kolejnym numerem. Natomiast w notatniku pod tym samym numerem wpisać wszystkie zebrane informacje. Formularz należy wypełnić w terenie podczas prowadzenia obserwacji. Osoby posiadające GPS proszone są o zapisywanie współrzędnych kontrolowanych gniazd! Ułatwi to dodawania gniazd do bazy danych stworzonej specjalnie do tego celu w Kartotece Awifauny Lubelszczyzny. Dane z pozycjami z GPS należy poza tym przesłać w oddzielnym pliku, pamiętając, aby nr pozycji z odbiornika był taki sam, jak nr gniazda podany w formularzu. Dane z GPS są bardzo mile widziane, ponieważ pomogą stworzyć bazę danych gniazd wraz z ich dokładną lokalizacją. Poza tym po prostu ułatwią precyzyjne naniesienie lokalizacji gniazda na mapę.
Kontrole należy prowadzić w dobrych do obserwacji warunkach pogodowych, gdyż silny wiatr czy ulewny deszcz mogą negatywnie wpłynąć na wyniki. Informacje zbierane są z poziomu gruntu, metodą bezpośredniej obserwacji. W czasie kontroli należy używać lornetki, a o ile to możliwe również wspomnianego odbiornika GPS. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do słuszności obserwacji, najlepiej dopytać właścicieli posesji, przy której znajduje się gniazdo - z reguły jest to najlepsza baza informacji na temat danego gniazda i korzystających z niego bocianów. Należy również pytać czy znane są gniazda oddalone od wsi np. w dolinach rzecznych. Przed wyruszeniem w teren warto zapoznać się z bazą danych gniazd z poprzedniej inwentaryzacji sprzed dekady: http://baza.bociany.pl/gniazda/wojewodztwo/woj/3 .

Uwaga: należy pamiętać, że baza obejmuje w większości gniazda policzone dekadę temu, więc zalecamy ostrożność. Po wybraniu interesującej nas gminy istnieje możliwość podglądu adresu gniazda w obrębie miejscowości lub wyświetlenia spisu gniazd w całej gminie. Baza danych jest ograniczona do adresu, sposobu umieszczenia gniazda, efektów lęgów w przeszłości. Nie ma jednak możliwości wizualizacji gniazda na mapie. Najcenniejsze dane dotyczą sposobu zajęcia gniazda i efektu lęgu.

Stosowane kody

W celu określenia tych informacji należy posługiwać się międzynarodowym kodem literowym, który pozwoli ujednolicić wyniki liczenia. Dla jednego gniazda należy dopasować tylko jeden kod. Należy dążyć do zebrania możliwie dokładnych informacji, tak, aby jak najrzadziej korzystać z kodów zawierających literę "x".
Kodowanie efektów lęgów zostało zebrane w poniższej tabeli, którą warto wydrukować przez wyjazdem w teren.

Podany termin kontroli gniazda pozwala określić efekt lęgu: w połowie lipca młode bociany stoją na gniazdach i przygotowują się do wylotu, są dobrze widoczne z ziemi i można je policzyć. Niekiedy w opóźnionych lęgach młode bociany są zbyt małe i nie zawsze widoczne z ziemi. W takich przypadkach należy poczekać, pytać lub kontrolę powtórzyć w późniejszym terminie. Istnieje także możliwość, że na początku lipca ptaki opuściły już gniazdo. Jeśli trudno ustalić sposób zajęcia gniazda i efekt lęgu, prosimy o pomoc gospodarza.

Ptaki młode

W odróżnieniu od ptaków dorosłych, młode mają ciemnoszare ("czarne") nogi i dzioby. Dopiero pod koniec pobytu w gnieździe czerwienieją, lecz ich barwa nie jest tak intensywna jak u dorosłych. W czasie obserwacji należy zwracać uwagę na tę cechę (żeby nie policzyć starych ptaków jako młodych). W przypadku braku młodych na gnieździe należy zwrócić uwagę na stan gniazda: wysoka roślinność zielna rosnąca na gnieździe może sugerować zarówno nie zajęte gniazdo lub utratę lęgu na wczesnym etapie (jaja lub małe pisklęta). Konieczny jest wówczas wywiad z mieszkańcami tak aby możliwie precyzyjnie ustalić losy lęgu. Uwaga nie dajmy się nabrać: czasem, na pierwszy rzut oka, na zarośniętym gnieździe mogą znajdować się młode ptaki! Dodatkowo prosimy o obserwację i zanotowanie występowania gatunków ptaków, które także korzystają z gniazd bociana!

Wprowadź dane do Kartoteki

Ważnym elementem inwentaryzacji jest także wypełnienie formularza umieszczonego w zakładce BOCIANY 2014 w Kartotece Awifauny Lubelszczyzny http://kartoteka.lto.org.pl/
Zwracamy się z prośbą do wszystkich liczących o wypełnienie formularza umieszczonego w Kartotece. Pozwoli to na szybkie opracowanie wyników liczeń i co ważne: każdy liczący będzie miał dostęp do wyników inwentaryzacji bocianów w naszym regionie i w dowolnym momencie będzie miał dostęp internetowej bazy danych podsumowującej wyniki naszych liczeń. Jak to zrobić? –

Jeśli ktoś nie będzie czuł się na siłach, aby wyniki swoich obserwacji przenieść do Kartoteki prosimy o to, aby wypełnione formularze wraz z mapami (może być wersja elektroniczna) wysłać pocztą elektroniczną na adres bociany.lubelskie@wp.pl lub tradycyjną pocztą (koniecznie listem poleconym!!!) na adres:
Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne
ul. Mieszka I 12
23-200 Kraśnik
Przed wysyłkę proszę zrobić kopię!

Bazę danych w Kartotece oraz wysyłkę formularzy prosimy wykonać do końca sierpnia.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości czy problemów należy skontaktować się z
Koordynatorami Akcji w celu ich rozwiązania. Jesteśmy po to, żeby pomóc!
W czasie wyjazdów można również obserwować i zebrać informacje o wielu innych
gatunkach ptaków aktywnych w końcu czerwca i w lipcu np. trzmielojad, derkacz,
przepiórka, dziwonia.
Życzymy wielu interesujących obserwacji i wytrwałości ☺

Do pobrania (kliknij nazwę):

Formularz liczeń

Instrukcja wypełniania formularza

Instrukcja wypełniania bazy w Kartotece